SZCZEROŚĆ

Szczerość to cnota, która polega na wyrażaniu tego, co myślimy i co czujemy, zgodnie z rzeczywistością. Jest to mówienie prawdy i postępowanie zgodnie z prawdą – prawdomówność i uczciwość. Szczerym powinno się być wobec Boga, siebie i drugiego człowieka.

U dziecka, okres sensytywny związany ze szczerością, a więc czas, w którym z łatwością nabywa ono i kształtuje w sobie tę cnotę (cechę charakteru), występuje między trzecim a dziewiątym rokiem życia. Małe dzieci, w sposób instynktowny, wiedzą, że powinno się mówić prawdę. Zwłaszcza w rodzinie i w relacjach z kolegami, czują, że kłamstwo jest czymś złym, czymś, co nie godzi się z ich naturalnym poczuciem sprawiedliwości. Nawet małe dzieci potrafią odróżnić kłamstwo od prawdy. Jednocześnie dzieci są bardzo wrażliwe na wszelkie próby manipulacji i oszukiwania ich przez dorosłych. A zatem, również w tej dziedzinie, przykład rodziców odgrywa podstawową rolę w kształtowaniu i praktykowaniu szczerości jako cnoty.

Kiedy dziecko zaczyna posługiwać się rozumem, dostrzega wartość moralną prawdomówności i jest w stanie świadomie, często z niemałym wysiłkiem, rozwijać w sobie tę cnotę. Szczerość staje się wówczas cechą sumienia – słowa i czyny wyrażają na zewnątrz to, co jest wewnątrz młodego człowieka. W okresie tym bardzo ważne jest, aby rodzice wspierali wysiłki dziecka w kierunku praktykowania i rozwijania w sobie cechy szczerości. Kiedy zabraknie tego wsparcia, dziecko może odkryć korzyści płynące z kłamstwa – krótkotrwałe, ale szybkie i łatwe do osiągnięcia.

Przyczyny, dla których dzieci sięgają po kłamstwo, mogą być różnorodne: fantazjowanie, obrona, przekora, strach, zarozumiałość, chęć przypodobania się.

U małych dzieci, w wieku od 3-5 lat, fantazjowanie może być czymś normalnym i nie powinno być uważane za kłamanie. Dzieci te wierzą, że ich fantazje są czymś rzeczywistym. Stopniowo jednak powinno się uczyć je odróżniania tego, co prawdziwe, od tego, co wymyślone przez ich bujną wyobraźnię. Z kolei kłamstwo jako narzędzie obrony jest czymś bardzo niebezpiecznym. Dziecko przyłapane na takim kłamstwie powinno sie stanowczo upomnieć, gdyż z łatwością zachowanie to może stać się złym nawykiem. Kłamstwo może wynikać też z przekory i być sposobem okazywania sprzeciwu, przez który dziecko dąży do afirmacji własnej osoby i osiągnięcia zamierzonego celu. Kłamstwo może również wynikać ze strachu przed karą – aby uniknąć odpowiedzialności za swoje złe czyny, dzieci oszukują i winą za zły uczynek obarczają inne osoby.

Dzieci starsze mogą kłamać z powodu zarozumiałości. Kiedy wiedzą na co je stać, znają swoje możliwości i talenty, to czasami zdarzają sie sytuacje, w których jak każdy popełniają jakieś błędy, np. coś nie wyjdzie im w szkole. Wówczas nie chcąc przyjąć na siebie odpowiedzialności za te małe niepowodzenia, obarczają winą innych – nauczycieli, kolegów, rodziców. Kolejnym rodzajem kłamstwa u dzieci starszych, jest kłamanie z chęci przypodobania się. Dzieci pragną podobać się, być akceptowane i dlatego czasami, kiedy z różnych powodów nie czują, że ta ich potrzeba jest zaspokajana, uciekają się do kłamania. W ten sposób próbują kształtować otaczającą ich rzeczywistość i zyskać aprobatę w oczach najbliższych, kosztem wyrzeczenia się własnego „ja”.

Kiedy rodzice zauważą, że ich dziecko kłamie, powinni zastanowić sie nad możliwymi przyczynami takiego zachowania. Analiza ta może pomóc w rozmowie z dzieckiem i wytłumaczeniu mu, że zawsze bardziej wartościowa jest prawda, nawet jeśli jej konsekwencje nie są tymczasowo dla dziecka przyjemne. Trzeba pamietać, aby w rozmowach tych nigdy nie nazywać dziecka „kłamczuchem”. Złe jest bowiem samo kłamstwo, a nie nasze dziecko, które tak naprawdę nie chce kłamać. Najlepszym sposobem pomagania dzieciom w czynieniu dobra jest ich pozytywne motywowanie i wspieranie w wysiłkach, by były takie jakie są z natury: szczere

Pamiętajmy, że cnota szczerości ma ogromne znaczenie w późniejszym okresie dorastania i dlatego już małe dzieci powinny ją praktykować i poznawać jej wartość.