Inteligencja wieloraka wg Howarda Gardnera – Niepubliczna Szkoła Podstawowa "ŹRÓDŁA" w Skierniewicach

Drodzy Rodzice,

ostatnio wykonywaliście swoim dzieciom testy inteligencji wielorakiej. Korzyści będą ogromne – w domu i w szkole będziemy mogli jeszcze efektywniej wykorzystać potencjał kochanych dzieciaków. Jak lepiej pracować nad rozwojem? Warto zagłębić się w poniższą lekturę:)

Teoria Wielorakich Inteligencji stworzona została przez dr Howarda Gardnera w 1983 roku (profesora Uniwersytetu Harvarda). Koncepcja ta zakłada, że inteligencja nie jest jedną właściwością, która opisuje możliwości człowieka w zakresie aktywności intelektualnej ale istnieje kilka rodzajów inteligencji w zależności od tego, o jaki rodzaj aktywności chodzi. Gardner pokazuje, że inteligencja jest dynamiczna i wielopłaszczyznowa, wykraczająca poza zdolności lingwistyczno – logiczne, które tradycyjnie testujemy i oceniamy w szkołach. Na podstawie analizy badań z różnych dziedzin: neurologii, psychologii, psychometrii i antropologii wyodrębnił on siedem rodzajów inteligencji. Początkowa lista siedmiu rodzajów inteligencji zaczęła się rozrastać, najpierw do ośmiu, a potem dalej przez kontynuatorów H. Gardnera. W projekcie, z uwagi na postawione cele oraz ich zasadność wykorzystania w zajęciach terapeutyczno -rozwojowych pozostałyśmy przy siedmiu inteligencjach.

Gardner rozróżnia zatem:
– Inteligencję Werbalną (słowną)
– Inteligencję Matematyczno- Logiczną
– Inteligencję Wizualno – Przestrzenną
– Inteligencję Fizyczno – Kinestetyczną

– Inteligencję Muzyczno – Rytmiczną (słuchową)
– Inteligencję Interpersonalną (międzyludzką)
– Inteligencję Intrapersonalną (wewnętrzną)

Główne założenia:

Każda osoba posiada wszystkie rodzaje inteligencji, rozwinięte w różnym stopniu
Inteligencje tworzą profil niepowtarzalny dla innych jednostek
Profile te są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju jednostki
Wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w różnych konfiguracjach
Inteligencje można rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia

Poniżej przedstawiamy charakterystykę poszczególnych rodzajów inteligencji ze wskazaniem rodzaju ćwiczeń je rozwijających, pamiętajmy jednak, że najkorzystniejsze jest uaktywnianie kilku obszarów jednocześnie.

Inteligencja Werbalna

Cechuje się wysokorozwiniętymi zdolnościami do czytania, mówienia pisania oraz myślenia przy użyciu słów. Ktoś o tym typie inteligencji lubi różnego typu literaturę, zabawę słowami, tworzy poezję i historie. Dobrze czuje się podczas debat. Lubi formalne przemówienia, kreatywne pisanie, opowiadanie żartów. Dobrze radzi sobie z pracami pisemnymi.

Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją słowną:

Kuba uważnie czyta wszystko, co wpadnie mu w ręce. Uwielbia słuchać bajek, opowiadań i wierszy czytanych przez nauczyciela. Na zajęciach chętnie przyłącza się do rozmowy. Umie objaśniać, argumentować i bronić swojego zdania. Często tłumaczy innym dzieciom, jak rozwiązać jakiś problem. Nie nużą go ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne, a jego opowiadania wyróżniają się bogactwem słownictwa. (Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich)

Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji językowej: pisarze, dziennikarze, publicyści, politycy, prawnicy, tłumacze, prezenterzy radiowi i telewizyjni, nauczyciele, sprzedawcy.

Rozwijanie inteligencji słownej:
opowiadanie
tworzenie historyjek
słuchanie opowiadań
instruowanie, jak coś wykonać
rozwiązywanie i układanie krzyżówek i zagadek słownych
pisanie listów
czytanie książek
wynajdywanie informacji w gazetach, książkach
czytanie i układanie wierszy
redagowanie gazetek
robienie wywiadów
gry słowne, dyskusje
rozwijanie wątków

Inteligencja Matematyczno – Logiczna

W tego typu inteligencji używa się liczb, matematyki, logicznego myślenia i schematów (myślowych, wzrokowych, liczbowych i kolorystycznych ) pojawiających się w życiu. Jeśli ten typ inteligencji przeważa to osoba taka ma tendencje do myślenia koncepcyjnego i abstrakcyjnego . Dostrzega schematy i zależności. Osoba o tym typie inteligencji lubi eksperymenty, puzzle, interesują ją sprawy związane z kosmosem. Analizuje okoliczności związane z ludzkim zachowaniem, lubi pracę z liczbami, wzorami i operacjami matematycznymi, podejmuje wyzwania związane z rozwiązywaniem problemów. Jest systematyczna, dobrze zorganizowana i zawsze ma logiczne argumenty.
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją logiczno-matematyczną:

Jola jest nad wiek poważna. Zawsze jest dobrze zorganizowana. Stara się przewidywać skutki swojego zachowania. Lubi liczyć, rozwiązywać zadania, zagadki i wyciągać wnioski. Jest dociekliwa, systematyczna i dokładna. W czasie zajęć szkolnych zadaje dużo pytań i sprawdza, czy wszystko zostało poprawnie obliczone i napisane. (Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich)

Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji logiczno-matematycznej: matematycy, fizycy, chemicy, astronomowie, inżynierowie, detektywi, prawnicy, księgowi, kasjerzy, bankowcy, doradcy finansowi, lekarze, programiści komputerowi
Rozwijanie inteligencji logiczno – matematycznej:

gry logiczne
zadania matematyczne
prowadzenie domowego budżetu
planowanie wycieczek i podróży
liczenie w pamięci
określanie prawdopodobieństwa
opracowywanie harmonogramów
rozwiązywanie zagadek i problemów logicznych
układanie treści w porządku logicznym
klasyfikowanie pojęć
tworzenia kategorii, struktur pojęciowych, myślenie przez analogię
stawianie hipotez
zadawanie pytań
programowanie komputerowe
porządkowanie otoczenia (np. miejsca do nauki).

Inteligencja Wizualno – Przestrzenna

Widzieć znaczy uwierzyć? Wiedza w tego typu inteligencji pochodzi od kształtów, wyobrażeń ze świata zewnętrznego , jak i naszej wyobraźni. Osoba o tym typie inteligencji myśli używając wyobraźni i obrazów. Jest wrażliwa na otaczające przedmioty, kolory i wzory, lubi rysować, malować, rzeźbić i wytwarzać ciekawe prace używając kolorów i różnego typu materiałów, lubi również układać puzzle, czytać mapy, ma zdecydowane poglądy odnośnie kompozycji kolorystycznych (np. pokoju ), lubi czynności które wymagają patrzenia oczami wyobraźni – wizualizacji.

Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją wizualno-przestrzenną:

Agatka często się zamyśla w czasie zajęć. Słuchając innych, często rysuje na marginesach esy-floresy. Wyraźnie ożywia się, gdy w książkach obok tekstów pojawiają się obrazki, diagramy, mapki, labirynty. Lubi, kiedy na zajęciach prezentowane są filmy lub pokazy multimedialne. Dostrzega na nich szczegóły, które umykają innym. Wykonane przez nią prace plastyczne wyróżniają się ciekawą tematyką, dobrym wyczuciem koloru, proporcji i dużą liczbą szczegółów. Lubi fotografować, lepić z plasteliny, projektować i wykonywać prace techniczne z różnych materiałów. Zawsze pierwsza zauważa zmianę w wystroju sali szkolnej. W jej zeszytach jest pełno kolorowych podkreśleń. (Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich)

Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji wizualno-przestrzennej: architekci, rzeźbiarze, malarze, plastycy, twórcy gier komputerowych, reżyserzy, żeglarze, nawigatorzy, piloci, operatorzy filmowi, przewodnicy, projektanci mody, fotografowie, mechanicy, chirurdzy, elektrycy, kierowcy, styliści.

Rozwijanie inteligencji wizualno – przestrzennej:

tworzenie obrazów, rysunków
czytanie map i wytyczanie drogi na podstawie mapy,
tworzenie map, planów,
posługiwanie się wykresami i planami,
przedstawianie informacji w postaci graficznej,
wizualizacja,
poruszanie się w terenie według określonego kodu,
nagrywanie filmów,
tworzenie prezentacji komputerowych,
mapy myśli,
oglądanie dzieł sztuki (malarstwo, rzeźba)

Inteligencja Fizyczno – Kinestetyczna

Uczyć się poprzez wykonywanie. Wiedza zdobywana jest poprzez ruch. Nasze ciało wie jak jeździć na rowerze, zaparkować równolegle samochód, tańczyć walca, złapać rzucony przedmiot, utrzymać równowagę podczas chodzenia, te czynności wykonujemy odruchowo i nie są związane z logicznym myśleniem. Osoba z tym rodzajem inteligencji lubi ruch, taniec , wykonuje własnoręcznie prace. Dobrze komunikuje się za pomocą ? języka ciała? i gestów. Aby dobrze coś zrobić potrzebuje obserwować, jak ktoś inny to robi. Lubi gry ruchowe i demonstruje jak coś wykonać. Trudno jest jej usiedzieć na jednym miejscu. Zdecydowanie woli być zaangażowana w to co dzieje, niż być biernym obserwatorem.

Przykładowy opis dziecka z wysoka inteligencją fizyczno – kinestetyczną:

Już po chwili zaczyna się wiercić i kręcić lub manipulować przedmiotami. Najlepiej uczy się wtedy, kiedy może coś wziąć do ręki, wykonać jakąś czynność, klaskać, chodzić itp. Uwielbia sport, taniec, roboty ręczne. Szczególną przyjemność sprawia jej zabawa w teatr. Ma wyrazistą mimikę i gestykulację. (Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich)

Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji fizyczno-kinestetycznej: sportowcy, aktorzy, tancerze, choreografowie, chirurdzy, jubilerzy, mechanicy, rzeźbiarze , fryzjerzy.

Rozwijanie inteligencji fizyczno-kinestetycznej:

ćwiczenia ruchowe
uprawianie jakiejś dyscypliny sportowej
gimnastykowanie się
zabawy wymagające refleksu
robótki ręczne, modelarstwo
taniec
odgrywanie ról, pantomima
uczenie się ruchu
żonglowanie
dotykanie, rozpoznawanie kształtów, faktur

Inteligencja Muzyczno – Rytmiczna

Jeśli ten typ inteligencji przeważa to kocha się muzykę i rytm. Jest się wrażliwym na dźwięki środowiska ( śpiew ptaków, dźwięki deszczu ). Osoby takie uczą się lepiej przy dźwiękach muzyki w tle. Potrafią odtwarzać melodie i rytm po jednokrotnym ich usłyszeniu. Lubi ona tworzyć muzykę, słuchać i naśladować ją.M ma zdolności językowe, ?łapie akcent?, z łatwością rozpoznaje muzyczne instrumenty.

Przykładowy opis dziecka z wysoka inteligencją muzyczną:

Łukasz ożywia się, kiedy na zajęciach słyszy dźwięki muzyki, uczy się piosenki lub tańca. Ładnie śpiewa. Jest szczególnie wrażliwy na wysokość dźwięków i emocje zawarte w utworach muzycznych. Z łatwością rozpoznaje brzmienie instrumentów. Szybko nauczył się grać na dzwonkach. W czasie zajęć i przerw często nuci pod nosem, pogwizduje lub bębni, w co się da. Lubi się uczyć, kiedy w tle słyszy muzykę (Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich)
Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji muzycznej: muzycy, instrumentaliści, piosenkarze, śpiewacy, tancerze, aktorzy

Rozwijanie inteligencji muzycznej:

gra na dowolnym instrumencie
klaskanie do rytmu piosenki
rozpoznawanie melodii
ruch w rytmie muzyki
dobieranie muzyki do teksu
śpiewanie, wymyślanie melodii
słuchanie muzyki przed i w czasie uczenia się
rytmizowanie tekstów
transkrypcje muzyki na ruch, obraz, emocje
relaksacja przy muzyce
kreowanie wewnętrznych obrazów do podkładów muzycznych
wymyślanie rymów

Inteligencja Międzyludzka (Interpersonalna)

Uczymy się pracując z innymi, wchodząc w relacje z nimi. Gdy ta inteligencja jest czyjąś mocną stroną to lubi on być częścią zespołu i wchodzić w relacje interpersonalne. Ma dużo przyjaciół, wykazuje empatię i głębokie zrozumienie punktu widzenia innych ludzi. Jest komunikatywna. Często zauważa, że inni przejmują jego pomysły, ma zdolności w rozwiązywaniu konfliktów, mediacjach i znajdowaniu kompromisów wśród ludzi będących w radykalnej opozycji względem siebie.

Przykładowy opis dziecka z wysoka inteligencją interpersonalną:

Filip uwielbia chodzić do szkoły. Łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi. Ma talent organizatorski. Lubi uczyć się w grupie z innymi dziećmi i często im przewodzi. Wymienia się z nimi swoimi pomysłami, pyta o zdanie. Jest czuły na nastroje, potrzeby oraz krzywdę innych. Jest lubiany. Często dzieci proszą go o rozstrzyganie sporów. Ma bliskich przyjaciół, z którymi lubi spędzać wolny czas. (Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich)

Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji interpersonalnej: nauczyciele, menedżerowie, sprzedawcy, psychoterapeuci, politycy, pielęgniarki, lekarze

Rozwijanie inteligencji interpersonalnej:

uczenie się w parach, w grupach
uczenie innych
zabawy i ćwiczenia interpersonalne
ćwiczenia efektywnej komunikacji
pełnienie różnych ról w grupie
spotkania towarzyskie
kierowanie projektami
udział w imprezach szkolnych

Inteligencja Wewnętrzna (Intrapersonalna)

Jest to inteligencja introspektywna wykorzystująca naszą zdolność do poszukiwania wewnętrznych emocji . Osoba o tym typie inteligencji lubi pracę w samotności, czasem jest wstydliwa, ma własną refleksję i wszystko co robi jest związane z jej wnętrzem. Ma ona kreatywną mądrość i wewnętrzną intuicję. Jest wewnętrznie zmotywowana, nie potrzebuje zewnętrznej motywacji, ma silną wolę, zna swoją wartość, ma zdefiniowane opinie i myśli. Inni ludzie chętnie przychodzą do niej po radę.

Przykładowy opis dziecka z wysoka inteligencją intrapersonalną:

Tomek jest wyciszony i spokojny, skoncentrowany na swoich wewnętrznych przeżyciach i emocjach. Na zajęciach woli siedzieć z boku, obserwując koleżanki i kolegów, niż uczestniczyć w ich zabawach czy pracy grupowej. Jest bardzo zdyscyplinowany. Na ogół jest mało aktywny na zajęciach. Kiedy udziela odpowiedzi, długo się zastanawia. Jest świadomy swoich mocnych i słabych stron. Stara się stale doskonalić. Lubi się wyróżniać. (Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich)

Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji intrapersonalnej: pisarze, psychoterapeuci, filozofowie, teologowie, adwokaci

Rozwijanie inteligencji intrapersonalnej:

obserwacja swoich emocji, uczuć, myśli
bycie z samym sobą
czytanie biografii
czytanie literatury psychologicznej
pisanie, prowadzenie dziennika
tworzenie swojego opisu
snucie marzeń
medytacje
udział w warsztatach psychologicznych
psychoterapia

Bibliografia:

1.   Buehl, D. (2004). Strategie aktywnego nauczania, czyli jak efektywnie nauczać i skutecznie uczyć się. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
2.   Buzan, T. (1999). Mapy twoich myśli. Łódź: Wydawnictwo Ravi.
3.   Dawid, D, (2004) Rozwijanie kreatywności uczniów dyslektycznych na lekcjach języka polskiego w klasach IV-VI szkoły podstawowej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
4.   Day, J. (1997). Twórcza wizualizacja dla dzieci. Poznań: Zysk i S-ka
5.   Faliszewska, J. Teoria inteligencji wielorakich w Przegląd Oświatowy 2007 nr 7
6.   Fisher, R. (1999). Uczymy, jak się uczyć Warszawa: WSiP
7.   Gardner, H. (2002). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina.
8.   Kurs wstępny z pedagogiki zabawy (2001). Lublin: PSPiA KLANZA.
9.   Mc Minn J. (2006). Pomóż dziecku z zaburzeniami mowy i komunikacji językowej, Warszawa: K.E. LIBER
10.   Nęcka, E. (2005) .Trening twórczości. Gdańsk: GWP
11.   Stasica, J, (2004). 160 pomysłów na nauczanie zintegrowane w klasach I-II. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
12.   Taraszkiewicz, M, Rose C, (2006). Atlas efektywnego uczenia się. Warszawa: Transfer learning.

ŹRÓDŁO: http://www.ppp1lodz.pl/index.php/koncepcja-inteligencji-wielorakich